Predstavljen projekat „Procjena stanja prirode i upravljanja prirodnim resursima u Bosni i Hercegovini“
Projekat pod punim nazivom „Podržavanje donošenja odluka i jačanje kapaciteta za podršku IPBES-u kroz nacionalnu procjenu ekosistema” (engl. „Supporting decision making and building capacity to support IPBES through national ecosystem assessments”) implementira se kroz Centar za ekologiju i prirodne resurse „Akademik Sulejman Redžić“ na Prirodno-matematičkom fakultetu Univerziteta u Sarajevu. Skraćeni naziv projekta je „Procjena stanja prirode i upravljanja prirodnim resursima u Bosni i Hercegovini”.
Projekat je predstavljen javnosti u četvrtak 17. oktobra u Swissôtelu u Sarajevu, a prezentirala ga je predstavnica Federalnog ministarstva okoliša i turizma i koordinatorica projekta prof. dr. Senka Barudanović. Projektom se želi potaknuti dijalog naučne zajednice u BiH i donosilaca odluka o korištenju prirodnih resursa i očuvanju prirode, kako je navela profesorica Barudanović, a za informiran dijalog i donošenje održivih odluka neophodna je analiza stanja prirode. Također je naglasila da je svrha projekta uspostava instrumenta za donošenje informiranih odluka o korištenju biodiverziteta i prirodnih resursa.
„Cilj projekta je da se pripremi procjena ekosistema i ekosistemskih servisa u BiH, uključujući razvoj pomoćnih alata za kreatore politika, uspostaviti uslove za efikasno korištenje 'Procjene', te razviti i napraviti dostupnima alate i metodologije podrške politikama”, navela je profesorica Barudanović. Istakla je da uspješna realizacija projekta zahtijeva angažman, te kvalitetno i kontinuirano učešće većeg broja naučnika različitih profila, te donosilaca odluka u različitim sektorima.
Skup je pozdravio i rektor Univerziteta u Sarajevu prof. dr. Rifat Škrijelj, jedan od kopredsjedavajućih u projektu, istakavši značaj ovog projekta koji se implementira kroz Centar za ekologiju i prirodne resurse „Akademik Sulejman Redžić“ na Prirodno-matematičkom fakultetu Univerziteta u Sarajevu.
Projekat i dokument „Procjene ekosistema i ekosistemskih servisa“ je od ključne važnosti za Bosnu i Hercegovinu, jer predstavlja značajan korak prema održivom upravljanju prirodom. Generalno je poznata činjenica da u Bosni i Hercegovini postoji evidentiran manjak naučnih podataka relevantnih za održivo upravljanje prirodom. Rezultati relevantnog naučnog rada su samo djelimično publicirani, javno dostupni i korišteni za potrebe upravljanja prirodom. U cilju uvida u stanje biodiverziteta i ekosistemskih servisa, uvida u stepen direktnih (fizičkih) i indirektnih (društvenih) pritisaka na prirodu, uvida u postojeće opcije upravljanja i buduće scenarije koji proistječu iz utvrđenih podataka, danas je neophodno analizirati i integrirati informaciju iz svih dostupnih izvora (objavljeni i neobjavljeni rezultati naučnih istraživanja, tehnički izvještaji, kao i izvori tradicionalnih znanja).
Sredstva za realizaciju ovog međunarodnog projekta su osigurana od IKI-a (Inicijative za klimu Njemačkog federalnog ministarstva za okoliš, zaštitu prirode i nuklearnu sigurnost). Prvi primatelj sredstava IKI-a, sa kojim Univerzitet direktno sarađuje, jeste World Conservation Monitoring Centre (WCMC), sa sjedištem u Kembridžu, Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Sjeverne Irske. Sporazum za implementaciju projekta je potpisan 17. 12. 2018. od rektora Univerziteta u Sarajevu prof. dr. Rifata Škrijelja i dr. Timothyja Johnsona, Chief Executive Officer-a WCMC-a. Projekat je potpisan na period od 1. oktobra 2018. do 31. marta 2023. godine.
Bosna i Hercegovina je jedna od četiri zemlje u svijetu (BiH, Kambodža, Azerbejdžan i Grenada), kojoj su, preko WCMC-a, prošle godine odobrena donatorska sredstva IKI-a za realizaciju ovog važnog projekta.
Projekat implementira principe i metode rada UN-ove Međuvladine platforme za biodiverzitet i ekosistemske servise (IPBES). IPBES teži razvoju i uspostavi stalnog dijaloga između naučne zajednice i donosilaca odluka za prirodu i to u cilju kompletiranja evidencije za donošenje bolje informiranih odluka, naročito o korištenju prirodnih resursa. Projekat treba da rezultira dokumentom („Procjena“) koji će naučnicima dati pravac za relevantna buduća istraživanja, a donosiocima odluka dati na raspolaganje postojeće domaće naučne i stručne argumente za donošenje održivih odluka u korištenju prirode. Sažetak dokumenta (engl. Summary for Policy Makers – SPM), koji će sadržavati ključne poruke, treba proći kroz konsultativni proces usaglašavanja, te političkog prihvatanja i usvajanja.
Svrha projekta je uspostava instrumenta za donošenje informiranih odluka o korištenju biodiverziteta i prirodnih resursa.
Ciljevi projekta su:
- pripremiti „Procjenu“ ekosistema i ekosistemskih servisa u Bosni i Hercegovini, uključujući razvoj pomoćnih alata za kreatore politika
- razviti i napraviti dostupnima alate i metodologije podrške politikama
- po ugledu na IPBES formirati državnu platformu za biodiverzitet i ekosistemske servise (DPBES)
- odrediti uvjete za efikasno korištenje „Procjene“
- pružiti smjernice nacionalnim projektnim timovima u drugim zemljama
Uspješna realizacija ovog velikog i značajnog projekta za Bosnu i Hercegovinu zahtijeva angažman te kvalitetno i kontinuirano učešće većeg broja naučnika različitog profila, donosilaca odluka u različitim sektorima (privreda, šumarstvo, vodoprivreda, poljoprivreda, energetika, zdravstvo, saobraćaj, civilni poslovi itd.), nevladinog sektora i predstavnika međunarodnih organizacija u Bosni i Hercegovini.
Projektni tim realizira aktivnosti u saradnji i pod rukovodstvom koordinatora projekta. Pored koordinatora, projektni tim čini grupa kopredsjedavajućih „Procjene“, službenik na projektu i administratori projekta. Kopredsjedavajući „Procjene“ su nosioci izrade dokumenta i njegovi glavni autori.
Uz kopredsjedavajuće, projekat zahtijeva autorski rad većeg broja naučnika iz različitih prirodnih i društvenih nauka, ali također i donosilaca odluka i praktičara. Prema metodi ove platforme, a koju projekat slijedi i u Bosni i Hercegovini, konkretan sadržaj „Procjene“ će se definirati u prethodnom dijalogu između naučnika, donosilaca odluka i drugih zainteresiranih strana (Scoping process).
Projekat će pripremiti dokument „Procjene“, a istovremeno će poslužiti izgradnji kapaciteta kako u naučnoj zajednici kroz postizanje značajne reference za članove autorskog tima tako i u zajednici donosilaca odluka kroz povećanje svijesti o značaju održivog korištenja prirode. Priprema „Procjene“ predstavlja kvalitativno nov proces u Bosni i Hercegovini, a to je razvoj klime naučno-političkog dijaloga i konsultativnog donošenja informiranih odluka o prirodi.
