Predstavljena knjiga „Doktor Karel Bayer“ autora Valerijana Žuje

U četvrtak 23. januara 2020. godine u sali Nacionalne i univerzitetske biblioteke Bosne i Hercegovine  predstavljena je knjiga „Doktor Karel Bayer“, čiji je autor pisac i istraživač kulturne prošlosti Sarajeva Valerijan Žujo.

Promotori ovog izdanja govorili su o životu, radu te doprinosu dr. Bayera modernoj medicini Bosne i Hercegovine u tom vremenu.
Glavni i odgovorni urednik dr. Ismet Ovčina istakao je da je riječ o ekskluzivnom izdanju objavljenom u ediciji Memoria Bosniaca Nacionalne i univerzitetske biblioteke BiH, koje sadrži najvećim dijelom do sada neobjavljene podatke, dokumenta i fotose. Za života hvaljen i slavljen, dr. Karel Bayer je nakon smrti bio potpuno zaboravljen, tako da je u vremenu dužem od jednog stoljeća o njemu objavljen tek jedan kratak članak u časopisu Medicinski arhiv (1978), pa i taj kratki članak sa nekoliko netačnih podataka.
Promotor i recenzent prof. dr. Faruk Dalagija govorio je o važnosti knjige, o dr. Karelu Bayeru i Vakufskoj bolnici, te o saradnji sa autorom.
Promotor i recenzent prof. dr. Srebren Dizdar podsjetio je na značaj istraživanja kulturne prošlosti koje je važno u poimanju sadašnjosti i poziva na njeno aktivno tumačenje i reinterpretaciju.
Promotor dr. Muhamed Nametak govorio je o djelovanju i razvojnom naporu dr. Bayera u austrougarskom razdoblju naše prošlosti.
Autor Valerijan Žujo upoznao je prisutne sa istraživačkim radom u arhivima i bibliotekama u Pragu, rodnom Bayerovom gradu Hradec Kralove, Beču, Beogradu, te u svim relevantnim sarajevskim arhivima, bibliotekama i muzejima. Rukovodio se principom da svaki navod u literaturi, ako je moguće, provjeri na izvoru.

Dr. Karel Bayer, rođen je u gradu Hradec Králové (Kraljicin Gradac; njem. Königgrätz; lat. Reginae Hradecium) u sjeveroistočnoj Češkoj, 23. januara 1850. g. U rodnom gradu je završio gimnaziju. Diplomirao je na Medicinskom fakultetu Karlovog univerziteta u Pragu 1876. g. Kao dobrovoljac učestvovao je u srpsko-turskom ratu 1876. g. Djelovao je kao ratni hirurg u Vojnoj bolnici u Kruševcu. Po povratku u Češku, od 4. juna do 12. septembra 1877. g. radio je u rodnom gradu kao sudski ljekar.
Dr. Karel Bayer je kao privremeni korvetni ljekar 29. septembra 1877. g. počeo služiti u austrougarskoj ratnoj mornarici. On je 19. februara 1879. g. promaknut u stalnog korvetnog ljekara, a  30. augusta 1879. g. premješten je na službu u glavnu austrougarsku ratnu luku, Pulu. Službu u ratnoj mornarici završio je 10. decembra 1879. g. Ljekarski ispit položio je 1879. g. i nakon toga radio u Kosmonosima (Kosmonosy), u filijali Psihijatrijske klinike u Pragu do 1882. g.
Kao sekundarni ljekar od 1882. g. radio je u Općoj bolnici u Pragu, kojom su tada rukovodili profesori dr. Bohumil Ajzelt (Bohumil Eiselt) i dr. Jozef Šebl (Josef Schöbl). U Općoj bolnici u Pragu bio je angažiran do 15. maja 1884. g. Na Medicinskom fakultetu Karlovog univerziteta u Pragu od 1. jula 1884. do proljeća 1885. g. radio je kao prvi asistent čuvenog profesora sudske medicine dr. Jozefa Rajnzberga (Josef Reinsberg), nakon čega je imenovan okružnim ljekarom glavnog češkog grada.
U decembru 1884. g. Zemaljska vlada za Bosnu i Hercegovinu raspisala je konkurs za ljekarskog upravitelja temeljito obnovljene Vakufske bolnice u Sarajevu, tada u funkciji Zemaljske bolnice (Landesspital). Vakufska bolnica, sarajevska Hastahana, dobila je u to vrijeme pravo javnosti. Ovo je potvrđeno u parlamentima austrougarskih pokrajina, pa se u sarajevskoj bolnici i u bolnicama Monarhije moglo liječiti na bazi reciprociteta. Zahvaljujući izvrsnim referencama i preporukama čeških političkih faktora, na mjesto upravitelja Vakufske bolnice primljen je dr. Karel Bayer, a stupio je na dužnost početkom marta 1885. g. Unaprijeđen je 1886. g. u IX, a 1888. u VIII činovnički razred. Carevom odlukom od 25. decembra 1899. godine promaknut je u primarnog ljekara. Bayer je također radio i u privatnoj ordinaciji kao ljekar opće medicine i specijalist neuropsihijatar. Član Zemaljskog zdravstvenog savjeta Bosne i Hercegovine postao je po ustanovljenju tog tijela 1896, a vladin savjetnik 1909. g. Prilikom osnivanja Društva ljekara Bosne i Hercegovine Bayer je jednoglasno izabran za prvog predsjednika ove organizacije. Na vlastiti zahtjev penzionisan je 1911. g.
Dr. Karel Bayer umro je u Sarajevu 12. aprila 1914. g. i ukopan u Groblju Svetog Mihovila na Koševu.