Obilježeno trideset godina od stradanja Orijentalnog instituta Univerziteta u Sarajevu | Memento spaljenim izvorima 16. -17. 5. 1992.

Manifestacijom „Orijentalni institut Univerziteta u Sarajevu: Memento spaljenim izvorima 16. - 17. 5. 1992.“ u gradskoj Vijećnici je 16. maja 2022. godine obilježeno trideset godina od stradanja Orijentalnog instituta Univerziteta u Sarajevu.

Ove godine navršava se trideset godina od stradanja Orijentalnog instituta Univerziteta u Sarajevu 17. maja 1992. godine. Tog dana je u plamenoj stihiji bespovratno nestalo preko 300.000 osmanskih arhivskih jedinica, 15.000 bibliotečkih jedinica i 5263 rukopisna kodeksa na različitim jezicima, koji su arhivsku i rukopisnu zbirku Orijentalnog instituta Univerziteta u Sarajevu činili najbogatijom zbirkom na Balkanu.

Tim povodom Orijentalni institut tokom 2022. godine planira organizirati niz prigodnih događaja kojima želi podsjetili svjetsku i bosanskohercegovačku javnost na taj događaj, ali i odati počast svima onima koji su dali podršku Orijentalnom institutu u najtežim trenucima i zahvaljujući kojima danas Institut, kao organizaciona jedinica Univerziteta u Sarajevu, predstavlja respektabilnu naučnu instituciju u Bosni i Hercegovinu i svijetu, nezaobilaznu kada je riječ o naučno utemeljenom proučavanju historije Bosne i Hercegovine.

Jedna od tih aktivnosti je i održana manifestacija „Orijentalni institut Univerziteta u Sarajevu: Memento spaljenim izvorima 16. - 17. 5. 1992.“ u okviru koje je prikazan kratki dokumentarni film o spaljivanju Orijentalnog instituta u Sarajevu, snimljen u produkciji Televizije Sarajevo.

Manifestacija je realizirana u saradnji Orijentalnog instituta Univerziteta u Sarajevu i JP Sarajevo, a pod pokroviteljstvom Ministarstva kulture i sporta Kantona Sarajevo.

Dr. Adnan Kadrić, direktor Orijentalnog instituta Univerziteta u Sarajevu, istakao je da je u noći sa 16. na 17. maj 1992. godine navođenim raketama sa okolnih brda pogođena zgrada Orijentalnog instituta i kada je izgorio veliki arhiv osmanskih dokumenata.

“Po proračunu, oko 350.000 vrlo vrijednih dokumenata za historiju, ne samo Bosne, već i Balkana i jugoistočne Evrope. To je bila jedna od najbogatijih kolekcija osmanskih dokumenata na Balkanu koja je navođenim raketama uništena za par sati. Osim rukopisa, stradala je i Rukopisna zbirka Orijentalnog instituta u kojoj su bili pažljivo probrani rukopisi na orijentalnim jezicima, osmanskom, turskom, arapskom, perzijskom i dio toga je bio na bosanskom jeziku arapskim pismom. Takvih kodeksa bilo je preko 5.200, a ne može se tačno ni pretpostaviti koliko je tu djela bilo“, naveo je direktor Kadrić.

Naglasivši da su izgorjeli rukopisi i dokumenti koji su bili rariteti, direktor Kadrić je kazao da je tu stradala i bogata zbirka koja je prethodno donesena iz Zemaljskog muzeja u Sarajevu.

Rektor Univerziteta u Sarajevu prof. dr. Rifat Škrijelj istakao je da nas pune tri decenije dijele od tragičnih događaja iz maja 1992. godine kojih se ovih dana prisjećamo kroz različite programe i manifestacije. „Ta vremena iskušenja i izazova istovremeno su bile prilike u kojima se manifestovala hrabrost i odlučnost otpora. Tog maja 1992., pored sudbonosnih bitaka za sudbinu grada i države, u plamenu je nestala zbirka Orijentalnog instituta; kolekcije knjiga, rukopisa, dokumenata i druge građe koje su mukotrpno nastajale dugi niz decenija i koje su bile repozitoriji historijskog sjećanja i putokaz za budućnost, istakao je rektor Škrijelj te dodao da je Orijentalni institut od svog osnivanja bio na raspolaganju posvećenoj zajednici stručnjaka koja je kroz različite projekte i publikacije osvjetljavala pojedina pitanja iz historije naših naroda na ovom području. „U tome je sadržana sva ironija njegovog uništenja u maju 1992. godine: kao besmisleni čin nesvjesnog samoranjavanja i uništenja kakvo može da proizvede samo zasljepljujuća zabluda i mržnja“, naglasio je rektor Škrijelj.

Dr. Amina Šiljak Jesenković, viši naučni saradnik na Orijentalnom institutu Univerziteta u Sarajevu, istakla je da je cilj manifestacije u Vijećnici da se probudi sjećanje živim svjedocima opsade Sarajeva i onima koji u to vrijeme nisu bili ni rođeni.

“Naime, ako se sjećamo i pamtimo zločine, onda ćemo biti dovoljno oprezni da spriječimo da se ponovo dogode. Ako pamtimo zločine, onda nećemo dozvoljavati da nas iz istih rupa stalno ujedaju iste i iste zmije. Orijentalni institut jeste bio spaljen, spaljeni su njegovi izvori 1992. godine. Međutim, zahvaljujući bogatstvu arhiva i biblioteka, najprije u Republici Turskoj, a potom i u svijetu, mi uspijevamo doći do izvora i opet prenijeti istinu o našoj kulturnoj i općoj povijesti iz osmanskog perioda. Ne povežemo li se s tim periodom naše historije, opće i kulturne, mi onda na tom prostoru imamo problem što se grade mitovi, a iz tih mitova klije mržnja koja opravdava sutrašnje zločine, raseljavanja, progonstva i nove paljevine knjiga“, rekla je dr. Šiljak Jesenković.

Ministar kulture i sporta Kantona Sarajevo Samir Avdić je istakao važnost rada i misije Orijentalnog instituta u Sarajevu. “Naravno da je važno da danas imamo, a siguran sam da ćemo imati šta u budućnosti pokazati. Dio svake kulture države i naroda je dokumentacija koja se čuva u njenoj izvornoj formi. Nažalost, agresija na BiH i ono što se desilo nam je dobar dio toga uništilo. Orijentalni institut je važan i za ljude koji dolaze u BiH i bave se naukom, kao i našim građanima, jer su to dokumenti koji vas odvuku u drugom smjeru, a što i jeste ono što istraživači traže“, rekao je ministar Avdić.

U Vijećnici je postavljena i izložba nagorjelih rukopisa i dokumenata Orijentalnog instituta koji su spašeni iz vatrene stihije. Autorica izložbe je Aida Smailbegović, viši stručni saradnik na Orijentalnom institutu Univerziteta u Sarajevu.

Organizatori večerašnje manifestacije su dodijelili zahvalnice institucijama i pojedincima koji su dali doprinos opstanku i očuvanju Orijentalnog instituta.