Obilježeno 85 godina života i 58 godina naučnog i društvenog rada emeritusa prof. dr. Avde Sofradžije uz promociju knjiga

Povodom 85 godina života i 58 godina kontinuiranog naučnog rada i društvenog angažmana dr. Avde Sofradžije, profesora emeritusa Univerziteta u Sarajevu, njegove kolege i nekadašnji studenti su, na inicijativu prof. dr. Rifata Škrijelja, rektora Univerziteta u Sarajevu i redovnog profesora na Prirodno-matematičkom fakultetu Univerziteta u Sarajevu, priredili svečanost 20. juna 2024. godine u amfiteatru „Mladen Deželić“ Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u Sarajevu. Događaj je uključio i promociju knjiga ovog eminentnog profesora.

O njegovom neizmjernom naučnom i društvenom doprinosu govorili su: prof. dr. Anja Haverić, viša naučna saradnica Instituta za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju Univerziteta u Sarajevu, prof. dr. Nusret Drešković, dekan Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u Sarajevu, prof. dr. Enad Korjenić (Univerzitet u Sarajevu), prof. dr. Denisa Žujo Zekić (Univerzitet „Džemal Bijedić“ u Mostaru), prof. dr. Avdul Adrović (Univerzitet u Tuzli), prof. dr. Rifat Škrijelj, rektor Univerziteta u Sarajevu, prof. dr. Kasim Bajrović, direktor Instituta za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju UNSA u periodu 2002–2015. i naučni savjetnik Instituta, Salem Alihodžić, dipl. ing. šumarstva i Emir Zlatar, generalni sekretar Vijeća kongresa bošnjačkih intelektualaca.

Dekan prof. dr. Nusret Drešković je izrazio zadovoljstvo da je ovaj skup okupio kolege koji su u različitim fazama svog intelektualnog i naučnog rada sarađivali s profesorom Sofradžijom, te ukazao da je ovo izuzetna prilika da mu se upute riječi zahvalnosti za neizmjeran doprinos koji je dao cjelokupnom razvoju Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u Sarajevu – „svojim neumornim akademskim radom, ali i doprinosom institucionalnoj organizaciji Fakulteta čiji je razvoj ispratio praktično od osnivanja, pa do današnjih dana kroz ključnih 50 godina“.

Priručnik Vodozemci i gmizavci Bosne i Hercegovine iz 2021. godine predstavio je recenzent ovog izdanja prof. dr. Enad Korjenić koji je istakao da se radi o izdanju koje na popularan način prikazuje osnovne biološke karakteristike 17 vrsta vodozemaca i 26 vrsta gmizavaca Bosne i Hercegovine. Sve opisane vrste obrađene su na jedinstven način koji uključuje: narodni i latinski naziv, opis i varijacija, ishrana, razmnožavanje, životni prostor, način života i šire rasprostranjenje, te status populacije.

Nakon evociranja uspomena na „sudbinski“ susret s profesorom Sofradžijom, koji je 2001. godine otišao u Mostar da postavi temelje biologije na Nastavničkom fakultetu u Mostaru, i dugogodišnju saradnju, prof. dr. Denisa Žujo Zekić prisutnima je predstavila djelo Slatkovodne ribe Bosne i Hercegovine iz 2009. Godine, ističući kako je ovo jedna od pionirskih publikacija iz ove oblasti koja u kontinuitetu prati bosanskohercegovačku ihtiofaunu. Ovim važnim djelom autor potvrđuje naučni afinitet prema ihtiologiji i diverzitetu životinjskih skupina u Bosni i Hercegovini uopće.  Sa dominacijom sistematske forme savremenog naučnog doba, na znakovit način se usmjerava prema svim formama ljudskog znanja i predznanja, pohranivši ih i dajući im nova značenja. Svojom knjigom autor daje doprinos ovom segmentu faunističkih istraživanja s obzirom na to da su jezik i pisanje vrijednost na kojoj počva ukupni rad autora u kojem nema puno mjesta filozofiji i pretpostavkama.

Prof. dr. Avdul Adrović je istakao da je izdanje Slatkovodne ribe Bosne i Hercegovine izuzetno kvalitetno djelo koje predstavlja kontinuitet ustanovljavanja udžbeničke literature iz oblasti ihtiologije i ribarstva, u kome se iz različitih aspekata razmatra bogati biodiverzitet ihtiofaune Bosne i Hercegovine. Na taj način popunjena je evidentna praznina u znanju o biodiverzitetu slatkovodnih kolousta i riba Bosne i Hercegovine, pa je ovo izdanje pouzdan vodič studentima u otkrivanju prirode i ihtiofaune, kao i ukupne zoologije.

Rektor prof. dr. Rifat Škrijelj, inicijator svečanosti, nekadašnji student profesora Sofradžije i njegov kolega, dao je sumarni osvrt na značaj istraživanja ihtiofaune u Bosni i Hercegovini, te razvoj i usmjeravanje mladih stručnjaka u ovoj oblasti. Sagledao je cjelokupni lik i djelo profesora Sofradžije, naglašavajući njegovu skromnost, karakterističnu za sve velike istraživače i naučnike.

Rektor Škrijelj je istakao da su knjige prof. Sofradžije svojevrsni most koji povezuje dva stoljeća. Kao produkt njegovog truda i neumornog rada, ova izdanja dokazuju da Bosna i Hercegovina ima stamene istraživače u svojoj historiji, te da je svako područje istraživanja imalo takvih velikana. Zaključio je da je jedan od motiva organizacije ovog skupa nastojanje da se značajnim ljudima za njihovog života iskaže poštovanje, posebno u vremenu kada svjedočimo opštoj devalvaciji svega što je pozitivno. Predstavljena izdanja, kao refleksija posvećenosti i neumornog rada, prkose ovakvim tendencijama i ostaju kao trajna vrijednost. Rektor Škrijelj je također naglasio da jedan od ključnih aspekata nasljeđa prof. Sofradžije jesu desetine doktoranata i stotine diplomanata i magistranata, koji su danas eminentni bosanskohercegovački i regionalni profesori i stručnjaci.

Profesor Avdo Sofradžija je, kao jedan od osnivača citogenetičke i opće genetičke dijagnostike u BiH, dao značajan doprinos razvoju i afirmaciji Centra, kasnije Instituta za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB) još od vremena kada je postojao samo kao ideja. Na taj period, ali i generalni značaj profesorovog angažmana na ovom polju osvrnuo se prof. dr. Kasim Bajrović, dugogodišnji direktor i naučni savjetnik INGEB-a. Istakao je njegov ogroman trag u realizaciji makroprojekta pod nazivom Genetičko inženjerstvo i biotehnologija iz kojeg su izrasle mnogobrojne laboratorije Univerziteta u Sarajevu i današnji Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju. Zaključio je da je profesionalni opus profesora Sofradžije u oblasti nauke, obrazovanja i odgoja višeznačan, slojevit i krucijalan za sve obrazovne nivoe, osvrnuvši se na djelo Biodiverzitet sisara u BiH kao svjedočanstva raznovrsne faune sisara Bosne i Hercegovine koja se po bogatstvu izdvaja u evropskom kontekstu. Rezultati prezentirani u ovom katalogu su važna podloga za izradu naučnih edicija o bogatom i raznovrsnom biodiverzitetu naše domovine.

U nastavku promocije Salem Alihodžić dipl. ing. šumarstva i nekadašnji predsjednik Saveza lovačkih organizacija u BiH govorio je o djelima Lovna divljač i Ilustrirani lovački leksikon, čiji je izdavač Savez lovačkih organizacija u BiH gdje je profesor Sofradžija veliki doprinos dao u edukaciji članova ovog Saveza.

Nakon iscrpnog pregleda naučnog, akademskog, ali i pedagoškog rada koji je iznjedrio niz fundamentalnih publikacija na ovom polju, ali i brojne generacija naučnika, gospodin Emir Zlatar, generalni sekretar Vijeća kongresa bošnjačkih intelektualaca koje je profesoru Sofradžiji 2018. godine dodijelilo Plaketu Vijeća, osvrnuo se na njegov društveni angažman. Istakao je da je unutar Vijeća profesor inicirao i trasirao okupljanje pojedinaca različitih ideoloških i političkih stajališta u radu za dobrobit zajednice, što potvrđuje njegovu veličinu i širinu.

Skup je zaključen obraćanjem profesora Sofradžije koji je izrazio zahvalnost inicijatoru događaja prof. dr. Rifatu Škrijelju, ali i domaćinu dekanu Prirodno-matematičkog fakulteta prof. dr. Nusretu Dreškoviću. Istakao je da je izuzetno ponosan na generacije svojih studenata, zaključivši da je odgoj i profesionalni razvoj naučno-istraživačkog podmlatka jedini istinski pokazatelj akademskog napredovanja i dometa, ali i najznačajniji doprinos struci.