Evropska komisija usvojila “Paket proširenja”: procjena razvoja i podrške nauci i istraživanju u BiH

Evropska komisija je u oktobru 2022. godine usvojila “Paket proširenja” (eng.Enlargement Package) koji sadrži detaljnu procjenu trenutnog stanja i napretka Zapadnog Balkana i Turske na njihovom putu ka pridruživanju Evropskoj uniji sa posebnim fokusom na provođenje ključnih reformi kao i jasne upute o reformskim prioritetima koji predstoje. Nauka i istraživanje obuhvaćeni su u 25. poglavlju u kojem se navodi da EU omogućava značajnu podršku istraživanju i inovacijama i da sve EU zemlje članice mogu koristiti istraživačke programe EU, posebno kada je u pitanju istraživačka izvrsnost i  ulaganja u istraživanje. 

Procjena, između ostalog, navodi da je Bosna i Hercegovina postigla određen nivo napretka u oblasti nauke i istraživanja. Značajnim se smatra i to što je finaliziran proces pridruživanja programu Horizon Europe. Ipak istraživački kapaciteti ostaju i dalje veoma ograničeni. U narednoj godini, Bosna i Hercegovina bi trebala:

• razviti novu strategiju i akcioni plan razvoja nauke za period 2022 – 2028. godine;
• razviti i usvojiti strategiju pametne specijalizacije;
• usvojiti mapu puta razvoja istraživačke infrastrukture.

Iz procjene dodatno izdvajamo dio koji se odnosi na međunarodnu saradnju koja se zasniva na prethodnom učešću u Horizon 2020 projektima i koja sada podrazumijeva učešće u Horizon Europe projektima iz kojih je Bosna i Hercegovina povukla 1.65 miliona eura u prvoj godini učešća. U okviru prethodnog Horizon 2020 programa, institucije iz Bosne i Hercegovine zabilježile su 113 partnerskih učešća, a potpisano je 69 grantova čime je ostvarena EU kontribucija u iznosu od 81 milion eura. Stopa uspjeha aplikacija iz Bosne i Hercegovine od 15% je iznad prosjeka u odnosu na sveukupnu stopu uspjeha projektnih aplikacija u programu Horizon 2020.

Dodatnu pozitivnu poruku šalje i informacija sadržana u procjeni koja se odnosi na to da je Bosna i Hercegovina od 2021. godine uključena u Evropsku tabelu inovacija (European Innovation Scoreboard - EIS) što joj omogućava učešće u regionalnoj inovatorskoj šemi Evropskog instituta za inovacije i tehnologije (EIT RIS). Ohrabruje činjenica da je u okviru EIS evaluacije Bosna i Hercegovina prepoznata kao zemlja inovator u razvoju (eng. emerging inovator).

Univerzitet u Sarajevu je vodeća institucija u Bosni i Hercegovini koja ostvaruje značajno učešće u projektima iz Horizont programa i na taj način povlači značajna sredstava iz najvećeg svjetskog budžeta za istraživanje i inovacije. Primjera radi  Univerzitet u Sarajevu je u prvoj polovini 2022. godine ostvario partnersko učešće u 3 projekta HORIZON EUROPE programa. Jedan od tih projekata nosi naziv „ODGOVORI KROZ POLITIKE – podrška kreiranju politika istraživanja i inovacija, implementacija i podrška na Zapadnom Balkanu“ (eng. POLICY ANSWERS – Support for R&I Policy Making, Implementation and Support in the Western Balkan)“ i podržava saradnju u oblasti inovacija, istraživanja, obrazovanja, kulture, mladih i sporta, u cilju bolje integracije Zapadnog Balkana u Evropski istraživački prostor. Implementaciju ovog projekta vodi Centar za društvene inovacije (ZSI) iz Beča zajedno sa 14 partnerskih institucija među kojima je i Univerzitet u Sarajevu.

Više informacija u vezi sa usvojenim „Paketom proširenja“ dostupno je putem sljedećih veza:

News: European Commission published the Enlargement Package 2022 (https://wbc-rti.info/object/news/23331)

News: What the Enlargement Package says on Science and Research

News: What the Enlargement Package says on the Green Agenda

News: What the Enlargement Package says on Enterprise and Industrial Policy

News: What the Enlargement Package says on Education and Culture