Centar za ljudska prava Univerziteta u Sarajevu

Centar za ljudska prava Univerziteta u Sarajevu osnovan je 6. decembra sad već davne 1996. godine, a sa radom je počeo 01. 01. 1997. godine, sa osnovnom podrškom Savjeta Evrope, Evropske unije, WUS Austrija, Ureda Visokog Predstavnika i Raoul Wallenberg Instituta za ljudska prava.

Centar je prvotno bio zamišljen kao naučnoistraživačka institucija za sistematsko izučavanje ljudskih prava. Ovo nije bila stvar tek pukog praćenja trendova u akademskim krugovima razvijenih zemalja, već i činjenice da je Bosna i Hercegovina prolazila (i dalje prolazi) kroz jedan od najtežih perioda u svojoj historiji. Između ostalog, taj period je bio obilježen sveprisutnim, institucionalizovanim kršenjem osnovnih ljudskih prava i sloboda. U ovakvim okolnostima, Centar nije smio dozvoliti da ostane „zarobljen“ u sferi teorije, već da uzme aktivno učešće u javnom životu. Naprotiv, on je služio kao svojevrsna fokalna tačka, mjesto susreta svih onih predstavnika akademske zajednice, nevladinog sektora, javnih službenika, kao i običnih građana, koji su željeli pridonijeti poboljšanju opšteg stanja.

Centar je zahvaljujući profesionalnom i naprednom istraživačkom radu tokom godina izrastao u model na osnovu kojeg su ustanovljeni centri za ljudska prava na univerzitetima u Banja Luci, Prištini, Podgorici i Zagrebu. U tom smislu Centar zaista predstavlja primjer dobre prakse što je i potvrđeno u Finalnom izvještaju Evropske univerzitetske asocijacije (2004), gdje je Centar viđen kao zanimljiv poduhvat za cijeli Univerzitet.

Statut Centra, kao jedan od njegovih glavnih zadataka, navodi i „informiranje“, odnosno „obezbjeđivanje potrebne dokumentacije“ u cilju proučavanja i ostvarivanja ljudskih prava. Shodno tome, jedan od glavnih stubova Centra kakvog ga znamo danas je njegova velika biblioteka sa preko 6.500 naslova iz oblasti ljudskih prava i srodnih disciplina. Ova jedinstvena specijalistička ustanova opslužuje i Centar za interdisciplinarne studije Univerziteta u Sarajevu.

Od svog postanka naovamo, Centar je učestvovao u realizaciji preko 60 naučnoistraživačkih, obrazovnih, i izdavačkih projekata. Od važnijih možemo izdvojiti dvostruki angažman u sklopu velikog programa FP6, koji je podrazumijevao blisku saradnju sa brojnim evropskim univerzitetima, zatim učešće u debati o ustavnim promjenama u Bosni i Hercegovini, kao i priređivanje obimnih periodičnih izvještaja o stanju ljudskih prava u zemlji. Centar svoje aktivnosti najčešće ostvaruje u kooperaciji sa partnerima iz nevladinog i javnog sektora, poput Transkulturne psihosocijalne obrazovne fondacije, DTCare-a, Asocijacije za demokratske inicijative, Uprave civilne zaštite Kantona Sarajevo, univerziteta iz zemlje i regiona, stranih ambasada, itd.

Centar za ljudska prava Univerziteta u Sarajevu je, nakon kraće pauze, ponovno otvorio svoja vrata krajem 2020. godine, spreman za suočavanje sa izazovima pandemijske ere, rata u Ukrajini, i ostalih krupnih događaja koji karakterišu početak treće decenije 21. vijeka.

Mogućnosti koje se pružaju pred Centrom u narednim godinama su višestruke i polisemnog karaktera. Postoje realne indicije da Centar može postati vodeći regionalni obrazovni i naučno-istraživački centar u oblasti ljudskih prava, te time i ozbiljan faktor razvoja i promocije Univerziteta u Sarajevu. Kao takav biće izvrstan posrednik između evropskih i međunarodnih fondova u oblasti promocije i proučavanja ljudskih prava i institucija i akademskog osoblja Univerziteta u Sarajevu i šire javnosti.

Projekat UNIGEM (University Gender Mainstreaming)

Gledano sa stanovišta opšte društvene važnosti, jedan od najvažnijih projekata na kojem je Centra za ljudska prava Univerziteta u Sarajevu učestvuje je „Uvođenje rodno osviještenih politika u visoko obrazovanje“ (University Gender Mainstreaming, UNIGEM). Projekat je odraz  strateške opredijeljenosti učesnika da „uvođenjem rodne perspektive osiguraju rodnu ravnopravnost i siguran ambijent za nastavno i administrativno osoblje, studente i studentice na univerzitetima u Bosni i Hercegovini i regiji“. Projekat se izvodi pod pokroviteljstvom ambasade Ujedinjenog Kraljevstva, u saradnji sa Transkulturnom psihosocijalnom obrazovnom fondacijom i čak 18 univerziteta iz Bosne i Hercegovine i susjednih zemalja. U cilju ostvarivanja projektnih ciljeva, pri Centru za ljudska prava je osnovan Univerzitetski gender resursni centar (UNIGERC) sa ciljem da se „nastavnom osoblju fakulteta, studentima, studenticama kao i zaposlenima u administraciji pruži savremena znanja o brojnim oblastima u kojima je neophodno poznavanje koncepta rod kako bi se unaprijedilo njihovo znanje i odgovorno djelovanje u svom kruženju.“