Jačanje inovacijskog ekosistema u BiH kroz studijsku posjetu Sloveniji | Učešće predstavnika Univerziteta u Sarajevu u razmjeni znanja i inovacija
U periodu od 3. do 7. novembra 2025. godine realizirana je studijska posjeta predstavnika i predstavnica institucija i organizacija iz Bosne i Hercegovine inovacijskom ekosistemu Republike Slovenije. Posjeta je organizovana u okviru projekta „Boljom upravom do bržeg ekonomskog rasta (EGG2)”, koji finansira Vlada Kraljevine Norveške, a implementira UNDP u Bosni i Hercegovini.
U delegaciji je učestvovao i prof. dr. Naris Pojskić, naučni savjetnik, prorektor za naučnoistraživački rad Univerziteta u Sarajevu, čiji je angažman dao značajan doprinos predstavljanju potencijala Univerziteta u oblasti nauke i inovacija.
Program posjete obuhvatio je niz sastanaka i prezentacija na ključnim institucijama u Ljubljani, Mariboru i Celju. Cilj studijske posjete bio je upoznavanje s razvijenim strukturama koje u Republici Sloveniji podstiču inovacije, održivi razvoj i ekonomski rast. Učesnici su se upoznali s načinom funkcionisanja cjelokupnog inovacijskog ekosistema, posebno s praksama koje se mogu prilagoditi i primijeniti u bosanskohercegovačkom kontekstu. Razmatrani su primjeri uspješnog upravljanja inovacijama, finansiranja istraživačkih i preduzetničkih inicijativa, inovacijski regulatorni okviri, kao i modeli saradnje koji povezuju akademsku zajednicu, industriju, javne institucije i istraživačke organizacije.
Prvog dana delegacija je posjetila Ministarstvo za ekonomski razvoj i tehnologiju Republike Slovenije, gdje je predstavljen model državne podrške inovacijama, digitalnoj transformaciji industrije i međunarodnoj promociji start-upova i visokotehnoloških kompanija. Razgovori su istakli važnost koordinisanog djelovanja akademskog, privatnog i javnog sektora, što predstavlja jedan od temelja uspješnog Triple Helix modela u Sloveniji.
U Ministarstvu za visoko školstvo, nauku i inovacije razmatrane su politike koje podstiču razvoj inovacijskih kompetencija, modernizaciju visokog obrazovanja i snažnije povezivanje univerziteta s industrijom. Posebna pažnja posvećena je ulozi centara izvrsnosti i obrazovnih institucija u izgradnji kapaciteta potrebnih za savremenu ekonomiju, kao i programima EU fondova koji podržavaju digitalizaciju i inovacijske inicijative.
Poseban segment studijske posjete bio je susret na Univerzitetu u Ljubljani i njegovom Uredu za transfer znanja i inovacije. Učesnicima je predstavljen pregled aktuelnih istraživačko-razvojnih inicijativa Univerziteta, s naglaskom na način na koji se različiti projekti povezuju kroz funkcionalne modele saradnje. Razgovaralo se o razvoju i unapređenju istraživačke infrastrukture, ulozi centara izvrsnosti u podizanju kvaliteta naučnog rada, te o zajedničkim nastupima prema industriji koji omogućavaju efikasniju komercijalizaciju rezultata istraživanja. Ovaj susret je posebno istakao važnost strateške institucionalne podrške inovacijama, kao i ulogu transfernih ureda u jačanju veza između univerziteta i privrede.
Posjeta Institutu „Jožef Stefan”, najvećoj naučnoistraživačkoj instituciji u Sloveniji, bila je među najinspirativnijim dijelovima programa. Predstavljeni su projekti iz oblasti energetike, zelene tranzicije, obnovljivih izvora energije i savremenih tehnologija, uključujući i aktivnosti Međunarodnog istraživačkog centra za vještačku inteligenciju (IRCAI). Razgovori su obuhvatili i mogućnosti razvoja spin-off kompanija te modele saradnje između istraživačkog sektora, industrije i javnih institucija.
U okviru posjete Slovenskoj istraživačkoj agenciji (ARIS), delegacija je upoznata s modelima konkurentnog finansiranja istraživačkih projekata, podrškom mladim istraživačima i mehanizmima za podsticanje internacionalne saradnje. Razmijenjena su iskustva o procesima evaluacije i izvještavanja u nauci, što je od posebne važnosti za unapređenje sličnih struktura u Bosni i Hercegovini.
Agenda je obuhvatila i posjete SPIRIT Slovenija, Ljubljanskom univerzitetskom inkubatoru (LUI), investicionom fondu Vesna VC i inkubatoru Katapult, gdje su predstavljeni modeli podrške start-up zajednici, razvoj investitorskih mreža i funkcionisanje akceleracijskih programa. Fokus je bio na mentorski vođenom rastu, pristupu kapitalu i sistemskom povezivanju inovatora s domaćim i međunarodnim partnerima.
U Celju su posjećeni Tehnopark Celje i Slovenski podjetniški sklad, gdje su predstavljene inicijative za jačanje STEM kompetencija, razvoj interaktivnih edukativnih programa za mlade, mentorski i vaučer programi, te finansijski instrumenti namijenjeni podršci start-upovima i brzorastućim kompanijama. Program je zaključen posjetom Institutu informacijskih znanosti (IZUM), gdje se delegacija upoznala s istraživanjima koja se realizuju na superračunalu Vega, kao i s trendovima i razvojnim pravcima u oblasti visokoperformanskog računarstva.
Studijska posjeta pružila je izuzetno vrijedan uvid u funkcionisanje jednog od najuspješnijih inovacijskih ekosistema u regionu i potvrdila značaj saradnje između akademske zajednice, industrije, istraživačkih institucija i državnih tijela. Ostvareni kontakti i razmijenjena iskustva predstavljaju snažnu osnovu za razvoj budućih zajedničkih inicijativa, jačanje inovacijskih kapaciteta i unapređenje strateškog pristupa razvoju inovacija u Bosni i Hercegovini.
