Održana tribina u povodu obilježavanja 27. januara – Međunarodnog dana sjećanja na žrtve Holokausta

Tribina u povodu obilježavanja 27. januara – Međunarodnog dana sjećanja na žrtve Holokausta održana je u Rektoratu Univerziteta u Sarajevu, gdje je postavljena i izložba „Od Bosne do Auschwitza“ o zatočenicima koncentracionih logora i dokumenata o tome.
Generalna skupština Ujedinjenih nacija je 1. novembra 2005. godine jednoglasno usvojila Rezoluciju 60/7, označavajući 27. januar kao Međunarodni dan sjećanja na žrtve Holokausta. Ovaj datum ujedno podsjeća i na najveći nacistički kamp smrti Auschwitz-Birkenau u Poljskoj, jer je 27. januara 1945. godine Sovjetska armija oslobodila ovaj logor smrti.
Tribinu je otvorio prof. dr. Ugo Vlaisavljević, prorektor Univerziteta u Sarajevu, podsjetivši da se Međunarodni dan sjećanja na žrtve Holokausta tradicionalno obilježava na Univerzitetu u Sarajevu.
„Pitanje Holokausta nije naprosto pitanje obilježavanja prošlosti, ono je vezano uz čitavu noviju povijest, pogotovu uz noviju povijest koja prelazi iz 20. u 21. stoljeće. Ona obilježava jedan društveni poredak, ona obilježava nešto što ne prestaje sa Drugim svjetskim ratom pa čak ni sa zatvaranjem logora Auschwitza. Na to nas opominje naše vlastito iskustvo“, naglasio je prorektor Vlaisavljević, koji je bio i moderator današnje tribine.
Prof. dr. Smail Čekić, direktor Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava i redovni profesor Fakulteta političkih nauka Univerziteta u Sarajevu, govoreći o temi „Konaèno rješenje jevrejskog pitanja“ u koncentracionom logoru Auschwitz, podsjetio je da je Holokaust jedinstven genocidni dogaðaj u historiji XX stoljeæa.

„Nacistička Njemačka i njeni kolaboracionisti su u periodu od 1933. do 1945. planski i sistematski ubili oko 6.000.000 Jevreja, među kojima je 1.500.000 djece. Riječ je o najmasovnijem, najmonstruoznijem i najsistematičnijem genocidu, o uništavanju evropskih Jevreja, o konačnom rješenju jevrejskog pitanja u Evropi iza koga je stajala država i njeno državno i političko rukovodstvo i svi državni organi. Riječ je o gnusnim zločinima masovnog uništenja ljudskih života“, naglasio je profesor Čekić.

Iznoseći bitne činjenice o koncentracionom logoru Auschwitz, profesor Čekić je podsjetio da su nacisti, u skladu sa svojom rasističkom ideologijom, politikom i praksom, imali za cilj da pored ostalog ostvare konačno rješenje jevrejskog pitanja, odnosno uništenje cjelokupnog jevrejskog stanovništva u Evropi.

„Sam izraz konačno rješenje jevrejskog pitanja (Endlösung der Judenfrage) prvi put je upotrijebljen u pismu Reinharda Heydricha, šefa Sigurnosne policije i službe Reicha, 26. februara 1942. godine, prateći zaključke (tajne) konferencije u Wannseeu (20. januara 1942), koja je trajala svega nekoliko sati, a njen jedini predmet bilo je opredjeljenja nacista prema najefikasnijoj metodi istrebljenja Jevreja“, naveo je profesor Čekić.

Dr. Eli Tauber, naučni saradnik Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava, naveo je da se o Holokaustu govori jednom godišnje, 27. januara, te dodao: „Nije osnovni cilj samo prisjećati se, cilj obilježavanja ovog datuma je da izgradimo svijest prije svega mladih ljudi da kroz educiranje, nastavu u školama, nauče i shvate način na koji moramo preventivno djelovati na genocid.“
Tema „Od Bosne do Auschwitza“ o kojoj je govorio dr. Tauber dio je istraživanja nastalog njegovim radom sa saradnicima za postavku nove izložbe o ljudima iz BiH koji su stradali u Auschwitzu.

„Istraživanje je dovelo do toga da imamo potpuno nova saznanja o stradanju stanovnika BiH u Auschwitzu. Dovelo je do toga da saznamo ko je stradao, odakle su ljudi odvođeni, na koji način su odvođeni i iz kojih gradova su oni koji su stradali u Auschwitzu odvođeni“, naveo je dr. Tauber.

Koncentracioni logor Auschwitz-Birkenau bio je najveći koncentracioni logor u kojem je stradalo preko milion evropskih Jevreja. Logor Auschwitz II nalazio se pored poljskog gradića Oświęcim, nedaleko od Krakova u Poljskoj. U ovom logoru deportirano je preko 1,300.000 ljudi iz čitave Evrope, od kojih je 1.100.000 ubijeno, a oko 900.000 odmah nakon dolaska ubijeno u gasnim komorama ili strijeljano. Ostalih 200.000 ljudi umrlo je od posljedica mučenja, zlostavljanja, teškog rada, medicinskih pokusa ili sistematskim izgladnjivanjem od čuvara logora.

„Od svih sarajevskih i bosanskih Jevreja koji su ljeta 1942. godine odvedeni u taj logor – a tih je bilo nekoliko hiljada – vratila su se dvojica iz grupe od 70 odvojenih muškaraca. Iz tog transporta, odmah po dolasku, svi su ubijeni u gasnim komorama. Preživjeli su Auschwitz oko stotinu ljudi iz BiH, a među njima desetak Jevreja koji su bili zarobljeni kao partizani ili u partizanskim zbjegovima prilikom ofanzive na Sutjesci ili prilikom prodora Nijemaca na oslobođenu teritoriju (Hrvatsko primorje)”, naglasio je dr. Tauber.

Istakavši da Auschwitz zaista, na određeni način, nosi pečat stradanja ljudi Bosne i Hercegovine, iz pijeteta prema žrtvama dr. Tauber je pročitao iz kojih mjesta su sve stradali stanovnici Bosne i Hercegovine: Banja Luka, Bihać, Bijeljina, Bosanski Novi, Bosanski Petrovac, Bratunac, Brčko, Bugojno, Buna, Derventa, Duvno, Gacko, Glamoč, Gornji Vakuf, Gračanica, Grahovo, Kalinovik, Ključ, Kruščica, Kulen-Vakuf, Livno, Ljubuški, Modriča, Mostar, Orašje, Prijedor, Prnjavor, Sanski Most, Sarajevo, Šavnik, Šehovići, Teslić, Travnik, Trebinje, Tuzla, Visoko, Zenica, Zvornik.

„Ovo je samo početak jednog istraživanja. Pred nama stoji obaveza da ispitamo sudbine ljudi koji su stradali u Drugom svjetskom ratu, koji su stradali u Auschwitzu“, naveo je dr. Tauber.

Govoreći o psihološkim aspektima Holokausta, prof. dr. Ismet Dizdarević, emeritus Univerziteta u Sarajevu, istakao je da je problematika Holokausta, kao i genocida nad Bošnjacima u BiH, dosta istražena.

„Ono što psihologe zanima jeste izvor sadržan u fašizmu kao ideologiji i kao teoriji koja je proglasila da postoje ljudi više rase. U svim dokumentima bilo je naznačeno da Jevreji imaju poganu, zaraznu krv. Dio psihologa je služio Trećem Reichu i razvio tu psihologiju“, naveo je profesor Dizdarević, te dodao: „Druga činjenica jest razvoj sadomazohizma koji je bio prisutan u fašizmu, a to je da se Nijemci dignu kao nacija koja je iznad, ali je istovremeno svakom pristalici fašizmu bilo usađeno da mora biti pokoran. Tako je njihovo ponašanje kada su hapšeni i kažnjavani ili pogubljeni govorilo da oni vjeruju da rade pravedno djelo iako su radili velike strahote.“