Gazi Husrev-begova biblioteka

Gazi Husrev-beg, drugi pravi osnivač Sarajeva je najveći i najznačajniji legator u Bosni i Hercegovini. Gazi Husrev-begova biblioteka u Sarajevu je prva biblioteka, jedna od najstarijih i najpoznatijih institucija za čiju izgradnju je Gazi Husrev-beg osigurao novac i za koju se pouzdano zna kada je osnovana.

Vakufnamom o svojoj medresi Gazi Husrev-beg je predvidio da: »Što preteče od troškova za gradnju medrese, neka se za to kupi dobrih knjiga, koje će se upotrebljavati u spomenutoj medresi, da se njima koriste čitaoci i da iz njih prepisuju oni koji se bave naukom«. Prema tome, Gazi Husrev-begova biblioteka datira otkad i njegova medresa, tj. od 1537. godine, a datumom njenog osnivanja smatra se 26. redžep 943. hidžretske godine, odnosno 08. januar 1537. godine.

Sve do 1863. godine, Biblioteka je bila u sklopu Kuršumlije medrese. Te je godine, na poticaj Topal Osman-paše, guvernera Bosne, uprava Gazi Husrev-begova vakufa dogradila jednu veću prostoriju uz Begovu džamiju ispod munare za Biblioteku. Tu je bila smještena do 1935. godine kada je, zbog povećanja knjižnog fonda, preseljena u prostorije ispred Careve džamije, gdje je ostala do početka agresije na Bosnu i Hercegovinu 1992. godine. U aprilu 1992. godine, iz sigurnosnih razloga, izmještena je na više mjesta u gradu.

Tokom četverogodišnjeg perioda rata, iz istih razloga, više puta je knjižni fond Biblioteke mijenjao lokaciju, te je na taj način u potpunosti i sačuvan. Nakon agresije na BiH Biblioteka je smještena u zgradu pored ženskog odjeljenja Gazi Husrev-begove medrese na Drveniji u ulici Hamdije Kreševljakovića 58, gdje je i ostala sve do 2013. godine.

Danas se Gazi Husrev-begova biblioteka nalazi u srcu Starog Grada, u ulici Gazi Husrev-begova 46, gdje je izgrađen novi reprezentativan objekat isključivo za tu namjenu. 15. januara 2014. godine upriličena je svečana ceremonija otvaranja nove zgrade, koja je izgrađena i opremljena uz pomoć finansijske podrške Države Katar. Zgrada se nalazi odmah pored zapadnog zida Kuršumlije medrese. Biblioteka se na kraju, ponovo vraća u svoj prvobitni dom, na mjesto svog osnivanja i početka, u kompleks Gazi Husrev-begova vakufa.

Gazi Husrev-begova biblioteka trenutačno ima oko stotinu hiljada bibliotečkih jedinica (rukopisa, štampanih knjiga, časopisa i različitih dokumenata) na arapskom, turskom, perzijskom, bosanskom i još nekim evropskim jezicima. Od toga više od 10.500 bibliotečkih jedinica čine kodeksi rukopisa sa oko 20.000 većih i manjih djela iz islamskih nauka, orijentalnih jezika, lijepe književnosti, filozofije, logike, historije, medicine, veterine, matematike, astronomije i drugih nauka.